Ο ανταγωνισμός, σαν πρόταση ζωής.

Αντώνη Ι. Παππού

Σχολικού Συμβούλου

1ης Περ. Δ.Ε. Ν. Πέλλας

Πρόκειται για μια ενστικτική:

α) Αμυντική (μαχητική) κινητοποίηση της προσωπικότητας του ατόμου απέναντι σ' αυτούς που θεωρεί ότι κινούνται απειλητικά σε βάρος του με σκοπό:

1. Να του υφαρπάσουν δίκαια που κοινωνικά και νομικά του είναι αναγνωρισμένα και

2. Να τον αποκλείσουν από τον κοινωνικό χώρο των ζωτικών του συμφερόντων και αυτονόητων δικαιωμάτων του...

β) Επιθετική (μαχητική) κινητοποίηση απέναντι στους ομοίους του, με σκοπό τη διεύρυνση του ζωτικού του χώρου και την επαύξηση των επιδιωκόμενων συμ-φερόντων του, ακόμη και σε βάρος των συμφερόντων των άλλων.

Κι όλα αυτά γιατί διακρίνεται από μια ιδιότυπη ενστικτική κοινωνική θεώρηση της ζωής, στα πλαίσια της οποίας ο καθένας ατομικά δικαιούται κατ αποκλειστικότητα, και με ιδιοκτησιακή σχέση, την απόκτηση και την κυριότητα αγαθών που δεν νοείται ότι είναι ποτέ δυνατόν να διανεμηθούν σ άλλους.

Πρόκειται για μια άποψη και θέαση ζωής που προσδιορίζεται από μια στενά ατομικιστική θεώρηση της κοινωνικής συμβίωσης του ανθρώπου. Μια στάση ζωής που χαρακτηρίζεται από ακόρεστη επιθυμία, διαρκή αγωνία και ατέλεστη προσπά-θεια ιδιοποίησης αγαθών με προορισμό την προσωπική ικανοποίηση του αισθήματος αυτάρκειας και επιβεβαίωσης. Ενός ιδιοτελούς αισθήματος που λειτουργεί αποκομμένο από τις ανάγκες του συνανθρώπου, οι οποίες τον αφήνουν ψυχρά αδιάφορο, μιας και εφησυχάζει τη συνείδησή του με τη δύναμη της λαϊκής ρήσης: «Όπως στρώσεις, θα πλαγιάσεις».

Γιατί για τις όποιες ελλείψεις ή αδυναμίες ή ανέχειές τους ευθύνονται αποκλειστικά και μόνον οι άλλοι, επειδή:

Δεν είναι εργατικοί σαν του λόγου του

Δεν έχουν τα χαρίσματα της αφεντιάς του

Είναι άξιοι της μοίρας τους.

Κι αν "σιτοβολούσαν" οι αγροί του, σαν εκείνους του άφρονα πλούσιου της παραβολής, θα έκαμνε τα ίδια μ εκείνον σχέδια:

«Καθελώ μου τας αποθήκας και μείζονας οικοδομήσω, και συνάξω εκεί πάντα τα γεννήματα μου και τα αγαθά μου...»

και θα έλεγε τα ίδια λόγια στην ψυχή του:

«Ψυχή, έχεις πολλά αγαθά κείμενα εις έτη πολλά. Αναπαύου, φάγε, πίε, ευ-φραίνου.»

Κάτω από μια τέτοια αντίληψη για τη ζωή, και στα πλαίσια μιας τέτοιας θεώ-ρησης, γίνεται πράξη το περιεχόμενο των αξιωμάτων:

«Ό,τι αρπάξεις, άρπαξες»

«Το μεγάλο ψάρι τρωει το μικρό»

Γίνεται πράξη η αντίληψη ότι:

«Γεννήθηκες για να νικάς»

«Να εκμεταλλεύεσαι τους άλλους και να τους χρησιμοποιείς για να πετύχεις τους στόχους σου».

Και από την κοινωνία των ζώων:

«Ο λύκος κάνει μόνος του τη δουλειά του».

Απόψεις που κάνουν πράξη τη φιλοσοφική θεώρηση του «υπερ-ανθρώπου» του Νίτσε. Αντιλήψεις ζωής που συναντούν το κήρυγμα του Χίτλερ «Περί αρίας φυλής». Ο κοινωνικός ρατσισμός στην σκληρότερη εκδοχή του!

Πρόκειται για μια κοινωνική στάση προς τον "άλλον" που:

Τον υποτιμά βιολογικά, κοινωνικά, ψυχολογικά, ανθρωπολογικά και ηθικά.

Εμπεδώνει τον κοινωνικό ρατσισμό.

Κινητοποιεί τον αυταρχισμό, μιας και δεν διακρίνεται για το σεβασμό απέναντι του άλλου, τον οποίο επιδιώκει να νικήσει, να κατατροπώσει, να ελέγξει, να εξουσιάσει - υποτάξει και να διαφεντέψει.

Ενεργοποιεί το δογματισμό, γιατί δεν μπορεί να διαθέτει πειστικά κοινωνικά επιχειρήματα που να αντέχουν στο διάλογο και την κριτική αντιπαράθεση.

Ισχυροποιεί την αυθεντικοποίηση του εαυτού του, αφού έτσι περιχαρακώνεται μ ένα ψεύτικο κύρος κι εξοστρακίζει κάθε πιθανή αμφισβήτησή του.

Χρησιμοποιεί το μονόλογο, γιατί:

α) Δεν εννοείται να διαλέγεται με κατώτερα όντα, που αδυνατούν να αντι-ληφθούν το λαμπρό κόσμο με τις φαεινές ιδεοληψίες του, κι όταν το κάνει πιστεύει ότι "τους χαρίζεται".

β) Σε ενδεχόμενο διάλογο ελλοχεύει μόνιμα ο κίνδυνος αμφισβήτησης του κύρους σκέψεων, αποφάσεων και πράξεων.

Με τις επιλογές του αυτονομείται από το κοινωνικό σύνολο, αποκόπτεται και οδηγείται στην κοινωνική απομόνωση και στον κοινωνικό αυτό-αποκλεισμό. Γιατί ακόμη και τα πειθήνια και υποτακτικά όργανά του κάποια στιγμή δεν αντέχουν άλλο την πνιγηρή, παγερή και ασφυχτική ατμόσφαιρα που εγκαθιδρύει, επα-ναστατούν και απελευθερώνονται από την καταπιεστικότητά του.

Προκειμένου να ελέγχει και να συνέχει το ζωτικό του χώρο, μετέρχεται κάθε τρόπο, μέσο και διαδικασία με απώτερο στόχο να επιβάλλεται για να επιβάλλει τις απόψεις του που διασφαλίζουν την αποτελεσματικότητα της επιδιωκόμενης ιδιο-τέλειά του.

Εγκαθιδρύει και καθιερώνει μηχανισμούς ελέγχου των αμφισβητιών του και χρησιμοποιεί ανθρώπους που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους με αντάλλαγμα διάφορες αντιπαροχές. Στις περιπτώσεις αυτές εξαντλεί τη μεγαλοθυμία του κι εντυπωσιάζει με την απλοχεριά του. Δίνει πολλά για να εξασφαλίζει, ασφαλώς, τα περισσότερα.

Η ψυχική ισορροπία του προσώπου είναι επισφαλής έως και ανύπαρκτη. Είναι μια ψυχονευρωτική προσωπικότητα που μόνιμα νιώθει να καταδιώκεται από εφιάλτες και φαντάσματα που ανά πάσα στιγμή επιδιώκουν την αμφισβήτησή της. Ζει με μόνιμο κι επίμονο άγχος και με μανιοκαταθλιπτική και μανιοκαταδιωκτική αγωνία από τον ενδεχόμενο κίνδυνο της αμφισβήτησής του που νιώθει ότι ελλο-χεύει και τον καταδιώκει κάθε στιγμή.

Προσπαθεί να υπερβαίνει την εσωτερική του ανασφάλεια και αβεβαιότητα με αλλοπρόσαλλες κινήσεις που παίρνουν, συχνά, το χαρακτήρα των ακροτήτων. Γι' αυτό συχνά συμπεριφέρεται αμφιθυμικά, δείχνοντας σαν να μην ξέρει τι θέλει! Η συμπεριφορά του εξελίσσεται ψυχοπαθολογικά με εκδηλώσεις μανιοκαταθλιπτι-κής υστερίας!

Διακρίνεται από διάθεση και πνεύμα «ηγεμονικό». Συνεργάζεται, δηλ. ψευδο-συνεργάζεται, ως το σημείο και το βαθμό που από τη μια να εξυπηρετούνται τα "στενά" συμφέροντά του κι από την άλλη να αποκλείεται κάθε πιθανότητα αμφι-σβήτησή της. Αν ήθελε προκύψει, διακόπτει με βία τη συνεργασία, επιστρατεύει τους μηχανισμούς της θέσης που κατέχει και απειλεί με κυρώσεις τους τολμητίες.

Πρόκειται για μια καθαρά αντικοινωνική στάση κι επιλογή ζωής που δεν προάγει τη συνεργασία και τους καρπούς της. Γι αυτό κινδυνεύει, και συχνά συμβαίνει, να αποκόπτεται από την εξέλιξη και την πρόοδο που είναι καρπός ειλικρινούς συνεργασίας και συνεισφοράς. Αντιλαμβανόμενος την κοινωνική αποκοπή του ε-νεργοποιεί και πάλι τη συνεργασία, στην οποία δεν πιστεύει, αλλά από την οποία προσδοκά διέξοδο στα αδιέξοδά του.

Αυτές οι αντιφατικότητές του είναι εκείνες που προκαλούν τις ψυχονευρωτικές του εκδηλώσεις, για τις οποίες ευθύνεται στο σύνολό της η δόμηση της προσωπι-κότητάς του, οι αξίες της ζωής του, οι επιλογές του και οι διαδικασίες που μετέρ-χεται.

Αξίζει, λοιπόν, στα παιδιά μας, στους μαθητές μας, στους συντρόφους και τους εαυτούς μας μια τέτοια πρόταση ζωής; «Μη γένοιτο!»