ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ Δ/ΝΣΗ Κ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

1^Η ΠΕΡΙΦ. Δ.Ε. Ν. ΠΕΛΛΑΣ

ΣΧΟΛΙΚΟΣ  ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ :   Αντώνης Ι. Παππού

 

5o ΔΗΜΟΤ.  ΣΧΟΛΕΙΟ  ΕΔΕΣΣΑΣ

ΤΑΞΗ    Α΄

ΔΑΣΚΑΛΑ :  ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ  ΕΛΕΝΗ

 

 

Σχέδιο  Εργασίας :       « Η Αμπελοφυλλίτσα»

 

 

Φάση 1 :  Προβληματισμός – Επιλογή θέματος

 

     Στο πλαίσιο των δημιουργικών δραστηριοτήτων της πρώτης εβδομάδας της νέας Διδακτικής Χρονιάς μεταξύ των άλλων προέκυψε και η αναφορά μας σχετικά με τη σημασία της φιλίας. Τα περισσότερα παιδιά δεν γνωρίζονταν μεταξύ τους, καθότι προέρχονταν από διαφορετικά Νηπιαγωγεία και ήταν ανάγκη να αρχίσουμε τη γνωριμία μας και να ξεκινήσουν οι νέες φιλικές σχέσεις!

Από τις συζητήσεις και τις επισκέψεις μας σχετικά με την εποχή του φθινοπώρου αναφερθήκαμε και στο αμπέλι. Η Άννα ανακοίνωσε ότι ο παππούς της στην αυλή του σπιτιού τους αντί για αμπέλι έχει φυτέψει και φροντίζει μια κληματαριά.  Όλοι μαζί αποφασίσαμε να την επισκεφθούμε και να την γνωρίσουμε από κοντά.

Τα παιδιά ενθουσιάστηκαν από τη φιλοξενία και την ξενάγηση του παππού της Άννας και έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον με τις ερωτήσεις τους για την κληματαριά και τα σταφύλια της. Ο παππούς της Άννας μάς μίλησε για τον τρύγο, για το πάτημα των σταφυλιών, για το κρασί και το τσίπουρο και τα παιδιά μείνανε κατάπληκτα!

Από την ημέρα εκείνη συχνά οι συζητήσεις μας επανέρχονταν στην κληματαριά του παππού της Άννας και αποφασίσαμε να ασχοληθούμε στα «Εικαστικά» με την κατασκευή μιας κληματαριάς μέσα στην τάξη μας. Σχεδιάσαμε τον ξυλώδη βλαστό της κληματαριάς σε χαρτί του μέτρου πάνω στον τοίχο και πάνω του κολλήσαμε φύλλα από την κληματαριά του παππού. Τα παιδιά ενθουσιασμένα είπαν να τη βαφτίσουμε και ύστερα από πολλές προτάσεις και ιδέες μας προέκυψε «Η φίλη μας, η Αμπελοφυλλίτσα»!

«Η Αμπελοφυλλίτσα» μας σταδιακά πήρε και τη μορφή συμμαθήτριάς μας και αποφασίσαμε να μην την αφήνουμε στην άκρη μόνη και παραπονεμένη, αλλά πυκνά συχνά να την εμπλέκουμε στην παρέα μας και να συζητάμε μαζί της! Ως καταλληλότερη ώρα για την παρέα μας διαλέξαμε το διδακτικό χρόνο της Ευέλικτης Ζώνης. Τις ώρες αυτές θα ασχολούμασταν μαζί της, θα την συντροφεύαμε και θα της δίναμε την ευκαιρία να μας αποκαλύπτει τα μυστικά της!

 

 

Φάση 2 :  Διαμόρφωση του Σχεδίου Εργασίας

 

Σκοπός του Σχεδίου Εργασίας .

 

Η αξιοποίηση της αναφοράς στην κληματαριά για την ανάπτυξη παιδαγωγικού κλίματος στην τάξη μας που θα διευκολύνει την εξέλιξή της σε “ομάδα”, προκειμένου να πετύχουμε τη σταδιακή κοινωνικοποίηση των μαθητών με τη μετάβασή τους από το «Εγώ» στο «Εμείς».

 

Διδακτικοί στόχοι

 

• Γνωστικοί

-         Να γνωρίσουν την κληματαριά και τα προϊόντα της (σταφύλια, κρασί, τσίπουρο).

-         Να αναφέρουν τα παρασκευάσματα με συστατικά προϊόντα της αμπέλου και να καταγράψουν παραδοσιακές συνταγές.

-         Να πληροφορηθούν τα σχετικά με την καλλιέργειά της.

-         Να γνωρίσουν τις διαδικασίες παραγωγής κρασιού και τσίπουρου.

-         Να συνδέσουν την άμπελο και το κρασί με τη χριστιανική πίστη και λατρεία.

 

·        Συναισθηματικοί

-         Να υιοθετήσουν θετικές στάσεις σχετικά με τις χειρωνακτικές ενασχολήσεις που αναφέρονται στην καλλιέργεια και στην αξιοποίηση του καρπού της αμπέλου.

-         Να ευαισθητοποιηθούν σχετικά με την καλλιέργεια και τη φροντίδα της αμπέλου και να μεταφέρουν την εμπειρία τους αυτή σ’ όλα τα φυτά της αυλής και του κήπου.

 

·        Ψυχοκινητικοί

-         Να κατασκευάσουν ομαδικές συνθέσεις με διάφορα υλικά (χαρτί, φυσικά φύλλα, χρώματα, πλαστελίνη).

-         Να παρασκευάσουν κρασί από τα σταφύλια με παραδοσιακό τρόπο (πατητήρι, ωρίμανση, συσκευασία).

-         Να δημιουργήσουν ετικέτες στα μπουκάλια συσκευασίας του κρασιού.

-         Να παρασκευάσουν εδέσματα με τα προϊόντα της κληματαριάς (μουστοκούλουρα, σταφιδόψωμα).

-         Να εκφραστούν μουσικοκινητικά με θέμα το αμπέλι.

 

·        Κοινωνικοί

-         Να εργαστούν σε ομάδες και να δημιουργήσουν φιλίες.

-         Να αποκτήσουν πνεύμα συνεργασίας και συλλογικής συνείδησης.

-         Να αναπτύξουν πρωτοβουλίες και δράσεις.

 

Μέθοδοι υλοποίησης του Σχεδίου Εργασίας .

 

Ομαδοσυνεργατική

 

Οι μαθητές της τάξης μας συνεργάστηκαν σαν μια ομάδα μικτής ικανότητας με ανάληψη και εναλλαγή διαφόρων ρόλων (συντονιστή, ανάληψης της ευθύνης συγκέντρωσης μιας κατηγορίας υλικών,  εξασφάλισης μέσων για την αποτύπωση των δράσεων).

 

Βιωματική

 

Τα παιδιά:

-         Ανακοίνωσαν γνώσεις, εμπειρίες και βιώματα από το οικογενειακό και το ευρύτερο περιβάλλον τους.

-         Πραγματοποίησαν επισκέψεις στους χώρους που σχετίζονται με το θέμα (κληματαριά, αποστακτήριο, εκκλησία, κατάστημα ζυθοποιίας).

-         Ετοίμασαν προφορικό ερωτηματολόγιο για να πάρουν συνέντευξη από τον παππού της Άννας, από τον ιδιοκτήτη του αποστακτηρίου, από τον ιερέα της ενορίας μας, από τον καταστηματάρχη.

-         Συγκέντρωσαν σχετικό φωτογραφικό υλικό.

-         Έκαναν συλλογές μπουκαλιών από κρασί, τσίπουρο και ξίδι.  

 

Διαθεματική

 

Επιχειρήθηκε η εξακτίνωση του θέματος του Σχεδίου Εργασίας μας στα επιμέρους μαθήματα του Α.Π. (Γλώσσα, Μαθηματικά, Μελέτη Περιβάλλοντος, Αισθητική Αγωγή, Γυμναστική).

 

Ολιστική

 

Η διδακτική προσέγγιση των γνωστικών αντικειμένων της τάξης μας, σε πολλές περιπτώσεις, προέκυπτε με τρόπο ολιστικό, αβίαστο, αυθόρμητο και ευχάριστο. Τα παιδιά παρασυρμένα από την εξέλιξη του θέματος κατακτούσαν τους στόχους των επιμέρους μαθημάτων του ΑΠ χωρίς να διακρίνουν το πέρασμα από το ένα μάθημα στο άλλο! Η κατάργηση και υπέρβαση των διαχωριστικών πλαισίων των διακριτών μαθημάτων ήταν μια επιτακτική ανάγκη για το παιδί, πράγμα που επιβεβαιώνει την ψυχοπαιδαγωγική σημασία της ενοποίησης του κατακερματισμένου κόσμου της γνώσης.

 

Χρονοδιάγραμμα Σχεδίου Εργασίας

 

Η διάρκεια υλοποίησης του Σχεδίου μας άρχισε το Σεπτέμβριο του 2004 και ολοκληρώθηκε το Μάιο του 2005.

 

 

Φάση 3 :     Διεξαγωγή των δραστηριοτήτων .

 

Πραγματοποιήθηκαν οι παρακάτω ενέργειες και δράσεις :

• Ακρόαση του παραμυθιού «Το σταφύλι της χαράς» του Βαγγέλη Ηλιόπουλου από το περιοδικό “Παράθυρο στην εκπαίδευση του παιδιού” και της ιστορίας «Τα σταφύλια της αγάπης» από το “Παιδικό Γεροντικό” Εκδόσεις Χρυσοπηγής (Νοηματική διερεύνηση και επεξεργασία).
• Επίσκεψη στην αυλή της Άννας για γνωριμία με τον παππού της και την κληματαριά του.
• Συλλογή φύλλων και κληματόβεργων για κατασκευή της κληματαριάς στον τοίχο της τάξης.
• Συνέντευξη με τον παππού της Άννας σχετικά με την κληματαριά και την αξιοποίηση των καρπών της.
• Κατασκευή της «Αμπελοφυλλίτσας» σε μορφή κούκλας με χαρτόνι κανσόν, την οποία ντύσαμε με φυσικά φύλλα κληματαριάς και την αναρτήσαμε κοντά στην κληματαριά του τοίχου.
• Κατασκευή τσαμπιών σταφυλιού από πλαστελίνη σε βάση από χαρτόνι.
• Κατασκευή στεφανιών από κληματόβεργες για το κεφάλι κάθε παιδιού, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν κατά το πάτημα των σταφυλιών σύμφωνα με την αρχαιοελληνική παράδοση (Διόνυσος).
• Εκμάθηση σχετικών τραγουδιών: «Μπαίνω μες στ’ αμπέλι», «Τσιριτρό», «Φίλι, φίλι καριοφύλι»
• Αναπαράσταση πατήματος σταφυλιών στο χώρο της αυλής μέσα σε λεκάνη με τις ανάλογες προϋποθέσεις. Τα παιδιά εναλλάσσονταν στο ρόλο του παραδοσιακού αμπελουργού και των εργατών του, ενώ παράλληλα τραγουδούσαν το τραγούδι: “Μπαίνω μες στ’ αμπέλι” (Δημοτικό από το Ροδολίβος Δράμας). Συγκέντρωση του μούστου σε βαρέλι και ωρίμανσή του μέχρι να μετατραπεί σε κρασί με την παραδοσιακή συνταγή. Εμφιάλωση του κρασιού στα μπουκάλια που διακόσμησαν οι μαθητές και διαφύλαξή του μέχρι την ημέρα παρουσίασης του Σχεδίου Εργασίας μας και προσφορά σ’ όλους τους προσκεκλημένους.  
• Επίσκεψη στο αποστακτήριο και συνέντευξη με τον ιδιοκτήτη του.
• Κατασκευή ανάγλυφου κολλάζ με θέμα εμπνευσμένο από το τραγούδι «Τσιριτρό».  
• Επίσκεψη στο κατάστημα ζυθοποιίας και συνέντευξη με τον υπεύθυνο της κάβα.
• Συλλογή δειγμάτων κενών μπουκαλιών κρασιού, τσίπουρου και ξιδιού.
• Ακρόαση από CD του μύθου του Αισώπου «Το ελάφι και το αμπέλι» και ιχνογράφησή του με κηρομπογιές.  
• Συλλογή συνταγών αμπελομαγειρικής και αμπελοζαχαροπλαστικής.
• Παρασκευή παραδοσιακών μουστοκούλουρων μέσα στην τάξη (ζύμωμα, πλάσιμο) και ψήσιμο στο φούρνο της γειτονιάς.
• Κατασκευή ατομικού σουπλά από χαρτόνι με ιχνογράφηση θεμάτων από το αμπέλι και τα προϊόντα του ή διακόσμησή του με τεχνική κολλάζ κατά την προτίμηση κάθε παιδιού. Ακολούθησε πλαστικοποίηση του σουπλά.
• Συγκέντρωση πληροφοριών από εγκυκλοπαίδειες, εφημερίδες, περιοδικά, διαδίκτυο.
• Παραγωγή γραπτού λόγου στο γ΄ τρίμηνο (σύνθεση ετικέτας μπουκαλιών κρασιού: «Σχολικός Ερυθρός Οίνος 5^ου Δημοτ. Σχολείου Έδεσσας», ομαδικό ποίημα για την “Αμπελοφυλλίτσα”, Αινίγματα και Παροιμίες).   
• Διασκευή και δραματοποίηση του μύθου του Αισώπου: “Η αλεπού και τα σταφύλια”.

 

 

Διαθεματική εξακτίνωση του θέματος 

 

 

Οι διαθεματικές εξακτινώσεις και προεκτάσεις του θέματος κατά μάθημα του Α.Π. της τάξης μας ήσαν οι παρακάτω :

 

Η Γλώσσα μου : Αξιοποίηση της κληματαριάς της τάξης μας για την επικόλληση πάνω στα φύλλα της των διδασκόμενων γραμμάτων, Ακρόαση και ανάγνωση παραμυθιών, Παραγωγή γραπτού λόγου: ποιήματα, ακροστιχίδες

 

Τα Μαθηματικά μου :     Εμπέδωση των βασικών εννοιών και Αισθητοποίηση των αριθμών με βάση το θέμα του Σχεδίου Εργασίας μας, Επίλυση προβλημάτων της ίδιας θεματικής αναφοράς

 

Μελέτη του Περιβάλλοντος :   Συσχέτιση του θέματός μας με την ενότητα: Τα φυτά, Αναγωγή σε επίκαιρα θέματα της Ορθόδοξης Χριστιανικής Αγωγής (Άμπελος, Άγιος Τρύφων προστάτης των αμπελουργών, Θεία λατρεία).

 

Αισθητική Αγωγή : Κατασκευές, Ιχνογραφήσεις, Τραγούδια, Δραματοποίηση και Θεατρικό παιχνίδι.

 

     Γυμναστική   :    Κινητικά παιχνίδια και ασκήσεις χώρου σχετικά με το θέμα μας (Μαζεύουμε σταφύλια, Η αλεπού και τα σταφύλια, Στο πατητήρι κλπ).

 

 

Μέσα – υλικά

 

Εγκυκλοπαίδειες , Βιβλία , Περιοδικά, Εφημερίδες, Εγχειρίδια του Δημοτικού Σχολείου, Διαδίκτυο , Κασέτες, CD .

 

 

Φάση 4 : Περάτωση του Σχεδίου Εργασίας – Αξιολόγηση .

 

Η αποτελεσματικότητα της συνεργασίας των μαθητών το πρώτο διάστημα προσέκρουσε στον εγωκεντρισμό της ηλικίας τους, πράγμα που σταδιακά ξεπεράστηκε με τη συνεχή και διακριτική υποστήριξη και εμψύχωσή μας. Τα παιδιά κατέκτησαν πολλούς από τους επιδιωκόμενους σκοπούς και στόχους, αλλά κυρίως μυήθηκαν στη διαδικασία διερεύνησης, ανακάλυψης και οικοδόμησης της γνώσης. Ενθαρρύνθηκαν και προσανατολίστηκαν στο να μάθουν πώς να συλλέγουν πληροφορίες, πώς να τις επεξεργάζονται, να τις συσχετίζουν, να τις κατηγοριοποιούν και να τις συστηματοποιούν. Να διατυπώνουν υποθέσεις, να διερευνούν και να επισημαίνουν σχέσεις,  να καταλήγουν σε συμπεράσματα και να επαληθεύουν το αποτέλεσμα. 

    Αξιοποιήθηκε και προωθήθηκε η συνεργασία με τους γονείς και κηδεμόνες των μαθητών, οι οποίοι φροντίσαμε να εμπλακούν σε διάφορες φάσεις του προγράμματος. Αυτό έφερε το σχολείο πιο κοντά στην οικογένεια, πράγμα που βοήθησε την αποτελεσματικότερη κοινωνικοποίηση των μαθητών.

     Το Σχέδιο Εργασίας μας ολοκληρώθηκε με την παρουσίασή του που έγινε στους μαθητές και στους γονείς του σχολείου. Τα παιδιά παρουσίασαν τις δραστηριότητές μας κατά ομάδες ενοτήτων και η εκδήλωση έκλεισε με τη θεατρική παράσταση με θέμα: « Η αλεπού και τα σταφύλια». Η εκδήλωση πλαισιώθηκε από την προσφορά σχετικών με το θέμα μας εδεσμάτων που επιμελήθηκαν οι μητέρες των παιδιών μας.

Παράλληλα, στο χώρο της εκδήλωσης εκτέθηκαν οι δημιουργίες μας: ιχνογραφίες, κολλάζ, κατασκευές, φωτογραφικό υλικό και κείμενα.