Περιφερειακη Δ/νση Κ. Μακεδονιασ
1η Περιφ. Δ.Ε. Ν. Πελλασ
Σχολικοσ Συμβουλοσ: Αντώνης Ι. Παππού
5ο Δημοτ. Σχολειο Εδεσσασ
Ταξεισ: Ε΄ & Στ΄
Δασκαλοι: Κατερίνα Κληντσάρη
Γιάννης Κιουτέζας
Σχέδιο Εργασίας: “ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ”
Φάση 1: Προβληματισμός – Επιλογή θέματος
Οι συνεργαζόμενες τάξεις ασχοληθήκαμε με την ενέργεια μια και το ενεργειακό πρόβλημα είναι στην εποχή μας ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της ανθρωπότητας. Εξάλλου οι πηγές ενέργειας δεν είναι ανεξάντλητες, ενώ η συνεχής αύξηση του πληθυσμού παγκοσμίως και η αστικοποίηση έχει ως αποτέλεσμα τη μεγάλη κατανάλωση ενέργειας. Στις σύγχρονες κοινωνίες καταναλώνονται ολοένα και μεγαλύτερες ποσότητες ενέργειας με αποτέλεσμα τον κίνδυνο εξάντλησης των ενεργειακών αποθεμάτων, αλλά και τη ρύπανση της ατμόσφαιρας (όξινη βροχή, φαινόμενο του θερμοκηπίου κ.ά.)
Δεδομένου ότι οι πηγές ενέργειας δεν είναι ανεξάντλητες (π.χ. στη χώρα μας τα αποθέματα λιγνίτη στην ευρύτερη περιοχή Κοζάνης – Φλώρινας, σύμφωνα με εκτιμήσεις, επαρκούν μόνο για 45 χρόνια) θα πρέπει να βρεθεί μια λύση στο ενεργειακό ζήτημα. Για να επιτευχθεί αυτό επιβάλλεται να παρθούν μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας σε συνδυασμό με την κατάλληλη ενημέρωση των πολιτών και την καλλιέργεια θετικών στάσεων και συμπεριφορών για το θέμα της ενέργειας και γενικότερα για το περιβάλλον.
Σε σχετική συζήτηση στις τάξεις μας στο πλαίσιο του προγράμματος της Ευέλικτης Ζώνης αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με ένα θέμα που να αποτελεί συνέχεια του περσινού μας προγράμματος «Να σώσουμε τον Πλανήτη» που εκπονήσαμε στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Μετά από κατάθεση διαφόρων προτάσεων με την τεχνική της ιδεοθύελλας, αποφασίσαμε πλειοψηφικά να επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον μας στην ενότητα «Ενέργεια και Περιβάλλον», μια και το ενεργειακό πρόβλημα είναι τόσο πολύ σημαντικό!
Η αλλαγή της συμπεριφοράς των μαθητών στο θέμα της σπατάλης της ενέργειας και η υιοθέτηση στάσεων και πρακτικών που θα εξελιχθούν σε τρόπο ζωής.
Διδακτικοί Στόχοι
- Να γνωρίσουν οι μαθητές την έννοια της ενέργειας καθώς και τις ποικίλες χρήσεις της από το παρελθόν μέχρι σήμερα.
- Να κατανοήσουν ότι ο ήλιος είναι η βασική πηγή ενέργειας για τη Γη.
- Να αντιληφθούν την παγκοσμιότητα των πηγών ενέργειας και το ότι οι πηγές αυτές δεν είναι ανεξάντλητες.
- Να διακρίνουν τις πηγές αυτές σε ανανεώσιμες και μη ανανεώσιμες και να εντοπίσουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της χρήσης των πηγών αυτών.
- Να αναγνωρίσουν λάθη στη χρήση της ενέργειας, καθώς και την αλόγιστη χρήση της.
- Να προτείνουν λύσεις για την εξοικονόμηση ενέργειας και προστασίας του περιβάλλοντος.
- Να εξοικειωθούν με την επιστημονική μέθοδο, μέσα από μελέτη βιβλιογραφίας, τη διεξαγωγή έρευνας και τη συνεργασία με ειδικούς επιστήμονες.
- Να ευαισθητοποιηθούν και να ενεργοποιηθούν σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος.
- Να υιοθετήσουν στάσεις και συμπεριφορές θετικές προς το περιβάλλον.
- Να αποκτήσουν όλοι οι μαθητές οικολογική συνείδηση.
- Ενεργοποίηση όλων των αισθήσεων με δημιουργικές εργασίες, θεατρικό παιχνίδι, μουσική.
- Εργασία σε ομάδες
- Ανάπτυξη πρωτοβουλιών από τους μαθητές
- Ανάπτυξη της συνεργασίας και της δημιουργικής δράσης.
- Συνεργασία με διάφορους φορείς.
Ομαδοσυνεργατική
Οι μαθητές των τάξεών μας χωρίστηκαν σε ομάδες μικτής ικανότητας και εργάστηκαν συνεργατικά στη λήψη των αποφάσεων για τη διαμόρφωση του Σχεδίου Εργασίας μας και για την υλοποίηση των διαφόρων δραστηριοτήτων τους.
Συγκροτήθηκαν συνολικά έξι ομάδες, τρεις από την Ε΄ τάξη και τρεις από τη ΣΤ΄. Κάθε μέλος της ομάδας προμηθεύτηκε το «Μπλοκάκι του ερευνητή», στο οποίο συμφωνήθηκε να καταγράφει ο,τιδήποτε είχε σχέση με το σχέδιο εργασίας.
Ο ρόλος των δασκάλων ήταν καθαρά συντονιστικός και εμψυχωτικός.
Βιωματική
Τα παιδιά μέσα από προβληματισμό, συζήτηση, δραστηριότητες, έρευνα, συγκέντρωση και συστηματοποίηση πληροφοριών, κατέληξαν σε συμπεράσματα, πρότειναν τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων και υιοθέτησαν στάσεις και συμπεριφορές θετικές προς το περιβάλλον.
Διαθεματική
Οι συνεργαζόμενες τάξεις φυλλομέτρησαν τα διδακτικά εγχειρίδια των διαφόρων μαθημάτων τους προκειμένου να εντοπίσουν σ’ αυτά ενότητες που σχετίζονταν με το θέμα μας. Η κάθε τάξη στο πλαίσιο του Α.Π. της μελέτησε τις συγκεκριμένες ενότητες, από τις οποίες οι ομάδες εργασίας άντλησαν υλικό για την επεξεργασία, την ανάπτυξη και τον εμπλουτισμό του Σχεδίου Εργασίας μας. Έτσι, στο πλαίσιο της διδακτικής αρχής της διαθεματικότητας έγινε η εξακτίνωση του θέματος του Σχεδίου Εργασίας μας στα επιμέρους μαθήματα του Α.Π. και η σύνδεσή του μ’ αυτά στην προοπτική ενοποίησης σε μια ολότητα της κατακερματισμένης γνώσης.
Η υλοποίηση του προγράμματος άρχισε το Σεπτέμβρη του 2003 και ολοκληρώθηκε στα τέλη Μαρτίου του 2004.
Φάση 3: Διεξαγωγή των δραστηριοτήτων
Αποφασίστηκαν και πραγματοποιήθηκαν οι παρακάτω ενέργειες και δράσεις:
· Ερευνήσαμε τη βιβλιοθήκη του σχολείου μας κι ο καθένας τη βιβλιοθήκη του σπιτιού του για βιβλία, περιοδικά ή εφημερίδες που έχουν σχέση με το θέμα μας.
· Επισκεφτήκαμε τη βιβλιοθήκη της πόλης μας και δανειστήκαμε βιβλία σχετικά με την εργασία μας.
· Οι μαθητές πήραν συνεντεύξεις από τους παππούδες και τις γιαγιάδες τους για το πώς χρησιμοποιούσαν την ενέργεια στα παλιά χρόνια.
· Συγκέντρωσαν φωτογραφικό υλικό από περιοδικά κι εφημερίδες με θέματα σχετικά με την ενέργεια.
· Ζητήσαμε από τη ΔΕΗ της Περιοχής μας εκπαιδευτικό υλικό που μας βοήθησε στην εργασία μας.
· Επισκεφτήκαμε εργοστάσια και βιοτεχνίες της πόλης μας προκειμένου να μελετήσουμε και να διαπιστώσουμε με ποια μορφή ενέργειας λειτουργούν.
· Επισκεφτήκαμε το Υδροηλεκτρικό Εργοστάσιο της ΔΕΗ στον Άγρα και ξεναγηθήκαμε σ’ αυτό από τους εξειδικευμένους τεχνικούς.
· Επισκεφτήκαμε το “Υπαίθριο Μουσείο Νερού” της πόλης μας σtην περιοχή “Μύλοι” όπου φωτογραφίσαμε τα παλιά εργοστάσια της Έδεσσας που λειτουργούσαν με νερό και συμπεριλάβαμε το φωτογραφικό αυτό υλικό στην έκθεση και παρουσίαση του Σχεδίου μας.
· Γράψαμε την ιστορία της ενέργειας και το εικονογραφήσαμε κατάλληλα.
· Ζωγράφισαν θέματα εμπνευσμένα από τις επιμέρους ενότητες του θέματός μας: «Ενέργεια και Περιβάλλον».
· Κατασκευάσαμε μια μακέτα υδροηλεκτρικού εργοστασίου, ανεμόμυλου, αιολικού και ηλιακού πάρκου.
· Κατασκευάσαμε με πηλό σήματα – κονκάρδες με μηνύματα σχετικά με την ανάγκη για εξοικονόμηση ενέργειας.
Οι διαθεματικές εξακτινώσεις και προεκτάσεις του θέματός μας κατά μάθημα του Α.Π. των τάξεών μας ήσαν οι παρακάτω:
Η Γλώσσα μου: Καλλιέργεια προφορικής επικοινωνίας και ανάπτυξη λόγου, Κατανόηση και διερεύνηση κειμένων, Παραγωγή γραπτού λόγου: Σκέφτομαι και γράφω, Συγγραφή της ιστορίας της ενέργειας, Σύνθεση ακροστιχίδων κ.ά.
Τα Μαθηματικά μου: Τα διάφορα προβλήματα (ποσοστών, δεκαδικών, δεκαδικών κλασμάτων) προσαρμόζονταν και στο θεματολόγιο διερευνούμενου αντικειμένου μας. Το θέμα μας βοήθησε ιδιαίτερα την εξοικείωση των μαθητών μας με τη μελέτη, την ανάγνωση, την κατανόηση, τη χρήση και την κατασκευή των γραφικών παραστάσεων και των στατιστικών πινάκων.
Ερευνώ κι ανακαλύπτω: Ιδιαίτερα στο μάθημα της Φυσικής οι μαθητές επεξεργάστηκαν οι ενότητες που αφορούν την ενέργεια, τον αέρα, το νερό καθώς και την ατμοσφαιρική ρύπανση, την όξινη βροχή και το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή: Η τροφή, η βασική πηγή ενέργειας για τον άνθρωπο και τα ζώα, από το κεφάλαιο «Οι βιολογικές ανάγκες του ανθρώπου».
Θρησκευτικά: Η διδακτική ενότητα «Να σωθεί η κτήση», στην οποία γίνεται ιδιαίτερη αναφορά και επισήμανση ότι ο άνθρωπος χρησιμοποιώντας με κακό τρόπο τα μέσα της επιστήμης και της τεχνολογίας κάνει ανόητη και αλόγιστη χρήση του πλούτου που μας προσφέρει η Γη.
Γεωγραφία: Η ενότητα που αναφέρεται στα «Ποτάμια της Ελλάδας» και στη χρήση τους από τη βιομηχανία.
Αγγλικά: Στη 2η ενότητα RECYCLING (=ανακύκλωση) οι μαθητές ζωγράφισαν σήματα κι έγραψαν μηνύματα για την εξοικονόμηση της ενέργειας και στα αγγλικά.
Αισθητική Αγωγή: Οι μαθητές ιχνογράφησαν ζωγραφιές – ομαδικές και ατομικές με διάφορα υλικά και τεχνικές, κατασκεύασαν κολλάζ, κονκάρδες με μηνύματα από πηλό και ομαδική μακέτα.
Εγκυκλοπαίδειες, βιβλία, διδακτικά εγχειρίδια, περιοδικά, διαφημιστικά και ενημερωτικά φυλλάδια, φωτογραφική μηχανή, βίντεο, τηλεόραση, Η/Υ, Διαδίκτυο.
Φάση 4: Περάτωση του Σχεδίου Εργασίας – Αξιολόγηση
Με την ολοκλήρωση της διερεύνησης του θέματος και της συστηματοποίησης των προϊόντων της έρευνας και της μελέτης, προγραμματίστηκε κι έγινε η παρουσίασή του από τις μαθητικές ομάδες των συνεργαζόμενων τάξεών μας στους άλλους μαθητές του σχολείου μας και στους γονείς και κηδεμόνες σε ειδική εκδήλωση που έγινε στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του σχολείου μας. Παράλληλα στο χώρο της εκδήλωσης εκτέθηκαν πίνακες με τις εργασίες των μαθητών (κείμενα, ζωγραφιές, εικαστικές κατασκευές, φωτογραφίες, προβολή βίντεο από τις δράσεις των τάξεων). Μετά την ολοκλήρωση της παρουσίασης οι μαθητές μοίρασαν τα μηνύματα που κατασκεύασαν για την ανάγκη εξοικονόμησης της ενέργειας στους προσκεκλημένους με στόχο να τους ευαισθητοποιήσουν σχετικά.
Συστηματοποιήσαμε και συγκεντρώσαμε όλο το υλικό της έρευνάς μας, το φωτοτυπήσαμε και συγκροτήσαμε το φάκελο του κάθε μαθητή (έντυπο θέματος).
Σε ειδική συνάντηση των συνεργαζόμενων τάξεων επιχειρήθηκε η αξιολόγηση της όλης δράσης με στόχο την εξέταση της επίτευξης των επιδιωκόμενων στόχων του Σχεδίου Εργασίας. Επισημάνθηκαν οι επιτυχίες αλλά και οι αποκλίσεις. Αναπτύχθηκε συζήτηση για την αναζήτηση των αιτίων των αποκλίσεων από τα επιδιωκόμενα προκειμένου να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για την αξιοποίησή τους σε μια επόμενη δράση.
Εκτίμηση του προγράμματος
Οι μαθητές:
· Αναγνώρισαν τον υπαρκτό και βέβαιο κίνδυνο εξάντλησης των ενεργειακών αποθεμάτων του πλανήτη μας, αλλά και τη ρύπανση της ατμόσφαιρας από την κακή και αλόγιστη χρήση των διάφορων μορφών ενέργειας.
· Ευαισθητοποιήθηκαν απέναντι στο ζήτημα με τη μελέτη και διασταύρωση διαφόρων πληροφοριών.
· Συνειδητοποίησαν τη σημαντικότητα της ανάγκης για την αλλαγή της προσωπικής στάσης του κάθε κατοίκου του πλανήτη μας απέναντι στο ζήτημα της εξοικονόμησης ή της μη σπατάλης της ενέργειας.
· Υιοθέτησαν θετικές στάσεις προς το παγκόσμιο αυτό πρόβλημα και απέδειξαν ότι τις χρησιμοποιούν στην καθημερινότητά τους.
· Με την ομαδική δράση επιβεβαίωσαν τη σημασία της συνεργασίας για την αποτελεσματικότερη προσέγγιση και μελέτη σπουδαίων θεμάτων που αφορούν όλη την ανθρωπότητα.
· Εκφράστηκαν μέσα από την ανάληψη διάφορων ρόλων τόσο κατά την επεξεργασία του θέματος, όσο και κατά την παρουσίασή του στις άλλες τάξεις και στους γονείς.
· Ένιωσαν την ικανοποίηση του δημιουργού με τη σύνθεση του μαθητικού φακέλου του θέματος (εντύπου).
· Εμπλουτίστηκε το λεξιλόγιό τους και εμπέδωσαν την ικανότητά τους στην παραγωγή γραπτού λόγου.