Περιφερειακη Δ/νση Κ. Μακεδονιας
1η Περιφ. Δ.Ε. Ν. Πελλασ
Σχολικοσ Συμβουλοσ: Αντώνης Ι. Παππού
Δημ. Σχολειο Σεβαστιανών
Ταξη:
Β΄
Δασκαλα: Τσελεπίδου Ευδοκία
Σχέδιο
Εργασίας: « Τα δικά μας παραμύθια και μια παράσταση κουκλοθέατρου»
Φάση 1: Προβληματισμός – Επιλογή θέματος
Από την πρώτη στιγμή που οι μαθητές πήραν στα χέρια τους το νέο ωρολόγιο πρόγραμμα αυτό που τους έκανε εντύπωση και ήθελαν να μάθουν ήταν σχετικό με το μάθημα που λεγόταν «Ευέλικτη Ζώνη» και που ποτέ δεν είχαν ακούσει γι’ αυτό. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι με τους μαθητές αυτούς βρισκόμασταν μαζί για δεύτερη χρονιά και ήδη από την προηγούμενη χρονιά είχαν ασχοληθεί με μικρά προγράμματα στα πλαίσια της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και τις διαθεματικότητας, έτσι τους εξήγησα πως κάτι ανάλογο θα κάναμε και τη φετινή χρονιά μόνο που τώρα θα μπορούσαμε να το οργανώσουμε καλύτερα. Το γεγονός ότι ήμασταν μαζί για δεύτερη χρονιά μου έδινε επίσης τη δυνατότητα να γνωρίζω από την αρχή το γνωστικό επίπεδο της τάξης και να μπορώ να σχεδιάσω καλύτερα τον προγραμματισμό του εκπαιδευτικού μου έργου, να θέσω στόχους και μεθοδολογία επίτευξής τους.
Έχοντας μια τάξη με πολύ καλό υλικό από τη μια, σε επίπεδο μάθησης, αλλά και συγχρόνως διαπολιτισμική, αφού οι 7 από τους 16 είναι αλλοδαποί (αλβανικής καταγωγής που μιλούν σπίτι κυρίως Αλβανικά και μάλιστα ο ένας έχει γεννηθεί και μεγαλώσει στην Ιταλία και μιλάει κυρίως Ιταλικά), με προβλήματα στην εκμάθηση της γλώσσας, έθεσα ως πρωταρχικό στόχο από την αρχή της χρονιάς τη γλωσσική προαγωγή των μαθητών σε ατομικό επίπεδο, αλλά και σε επίπεδο τάξης κυρίως, για να μειωθεί το χάσμα από τη μια, να ισχυροποιηθεί το δέσιμο της τάξης σαν ομάδα, αλλά και για να δώσω στους μαθητές τη δυνατότητα να αναλάβουν ρόλους και να αναπτύξουν πρωτοβουλίες.
Σαν βάσεις επίτευξης του στόχου αυτού τέθηκαν: Η προφορική (μονόλογος, διάλογος, συζήτηση, δραματοποίηση, διήγηση παραμυθιών κ.ά.) και η γραπτή επικοινωνία (κυρίως το «Σκέφτομαι και γράφω»).
Συζητώντας λοιπόν με τους μαθητές μου, από την αρχή της σχολικής χρονιάς, για τα καινούρια τους βιβλία και κατά προσέγγιση τους στόχους των μαθημάτων, για τους δικούς μου στόχους, για τα δικά τους «θέλω» και τις απορίες τους, τους ζήτησα να μου προτείνουνε ιδέες πως θα μπορέσουμε να πετύχουμε τους στόχους μας αυτούς μέσα στα πλαίσια της Ε.Ζ. και της διαθεματικότητας.
Σαν αρχή διάλεξαν να παρουσιάσει ο καθένας τους την εικόνα του με τα θέλω και τις απορίες τους. Έτσι κάθε μαθητής ζωγράφισε τον εαυτό του και μέσα σε λίγα λόγια περιέγραψε ό,τι του αρέσει και ό,τι τον στενοχωρεί και τι περιμένει από την καινούρια σχολική χρονιά. Στη συνέχεια τα παιδιά χωρίστηκαν σε τέσσερις ομάδες ανάλογα με τις φιλίες που είχαν αναπτύξει μέσα στην τάξη, διάλεξαν από ένα χρώμα σαν όνομα (κόκκινη ομάδα, πορτοκαλί ομάδα, γαλάζια ομάδα και κίτρινη ομάδα), για να ξεχωρίζουν. Κάθε παιδί είχε ένα συγκεκριμένο ρόλο μέσα στην ομάδα. Πρώτα ψήφισαν και ‘βγαλαν αρχηγό, επέλεξαν γραμματέα, υπεύθυνο καλλιτεχνικών και υπεύθυνο υλικών της ομάδας. Τα μέλη της κάθε ομάδας μετά από συζήτηση κατέγραψαν τα θέλω, τις απορίες τους, αυτό που αγαπούν να κάνουν στο σχολείο, αυτό που τους κουράζει, τι τους αρέσει στο σχολείο και τι όχι, ποια είναι η αγαπημένη γωνιά τους στην τάξη και τέλος τα θέματα που πρότειναν για το πρόγραμμα της Ε.Ζ. Η δουλειά τους αυτή έγινε με κείμενα και ζωγραφιές που συμπεριλήφθηκαν στο πρώτο βιβλιαράκι της ομάδας τους, το οποίο κατασκεύασαν μόνοι τους από χαρτόνια του χρώματος της ομάδας τους.
Όταν τελείωσαν (κατά τα μέσα Οκτώβρη) και οι τέσσερις ομάδες τα πρώτα τους βιβλία, έγινε η παρουσίασή τους μέσα στην τάξη. Κατά την παρουσίαση του κάθε βιβλίου κρατούσαν σημειώσεις οι άλλες ομάδες για κάθε τι κοινό που έβρισκαν και μόλις τελείωσε η παρουσίαση και των τεσσάρων βιβλίων ακολούθησε συζήτηση πάνω στις κοινές θέσεις των ομάδων.
Μελετώντας τις σημειώσεις που είχαν κρατήσει τα παιδιά καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά αγαπούσαν πολύ τα μαθήματα που κάναμε από το Ανθολόγιο, γιατί μας έδιναν τη δυνατότητα για περισσότερη κουβέντα, διάλογο, δραματοποίηση, ζωγραφική και μουσική. Τους αρέσουν πολύ τα παραμύθια. Θα ήθελαν να κάνουν τεχνικά, μουσική και γυμναστική κάθε μέρα. Τους αρέσουν οι γιορτές του σχολείου.
Αξιολογώντας
τα αποτελέσματα της συζήτησης τα παιδιά πρότειναν να βρούμε τρόπο ώστε αυτά που
άρεσαν σε όλους να μπορούν να γίνονται συχνότερα, αλλά και μέσα στα πλαίσια της
Ε.Ζ. Πρότειναν λοιπόν να φέρουν βιβλία με παραμύθια
από το σπίτι για να τα διαβάζουν στην τάξη, να μπορούν μετά να τα παίξουν
(δραματοποίηση, μονόλογος, διάλογος, παντομίμα) και να τα ζωγραφίσουν. Έτσι κι
έγινε.
Φάση 2: Διαμόρφωση Σχεδίου Εργασίας
Σκοπός του Σχεδίου Εργασίας
Επειδή το παιδί ζει στο φανταστικό κόσμο και το παραμύθι εκφράζει αυτόν τον κόσμο λογοτεχνικά και ευχάριστα, η διδασκαλία του παραμυθιού στην δευτέρα τάξη του Δημοτικού Σχολείου ικανοποιεί αυτές τις ανάγκες του παιδιού. Δηλαδή, το ευχαριστεί με τη φανταστική πλοκή, με τις υπερβολές και τα κατορθώματα, με την επικράτηση του καλού. Στη συνέχεια ικανοποιεί τη γνωστική περιοχή της ψυχής του παιδιού, αλλά και ταυτόχρονα παιδαγωγεί.
Πρωταρχικός σκοπός της διδασκαλίας του παραμυθιού είναι ο ψυχαγωγικός και κατ’ ακολουθία ο γνωστικός, ηθικός, γλωσσικός και κοινωνικός. Επιδιώκεται η καλλιέργεια της γλώσσας των μαθητών πλουτίζοντάς την και μαθαίνοντάς τους να εκφράζονται και να συζητούν. Ασκούνται στην εκμάθηση της ευγενικής και πολιτισμένης συζήτησης, το διάλογο. Ενθαρρύνει τους μαθητές να μιλούν και να εκφράζονται.
Όταν μάλιστα γράφει το ίδιο το παιδί παραμύθια μαθαίνει να εκφράζει τον εσωτερικό του κόσμο γραπτά και επικοινωνεί με το περιβάλλον του. Αναπτύσσει τη φαντασία του και τη δημιουργικότητά του. Αναπτύσσει πρωτοβουλίες και δεξιότητες, συνεργασίες και δημιουργική δράση.
Οι μαθητές εργάστηκαν σε ομαδικό (όλη η τάξη, η παρέα μου, ο φίλος –η μου, δυο παρέες) και σε ατομικό επίπεδο. Επιλέξαμε εκείνες τις δραστηριότητές που ανταποκρίνονταν στις δυνατότητες, την εμπειρία και τα ενδιαφέροντα των μαθητών ( Ομαδοσυνεργατική – Βιωματική) και στα πλαίσια της διαθεματικότητας εμπλέξαμε στο πρόγραμμα και όλα τα μαθήματα του Α.Π. της τάξης με ανάλογες δραστηριότητες ή επιλέγοντας θεματογραφία. Το πρόγραμμα δουλεύτηκε παράλληλα με την ποίηση λόγω κοινού πρωταρχικού στόχου (γλωσσική προαγωγή των μαθητών).
Η υλοποίηση του προγράμματος άρχισε το Σεπτέμβρη του 2003 και ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2004, με τη λήξη της σχολικής χρονιάς.
Φάση 3: Διεξαγωγή των δραστηριοτήτων
Όλα άρχισαν όταν δυο μαθήτριες της τάξης σκέφτηκαν να φτιάξουν δικά τους παραμύθια (σαν παιχνίδι τα’ απογεύματα στο σπίτι), με απλά λογάκια και με ζωγραφιές, που τα έκαναν βιβλίο ενώνοντας τις σελίδες με υφασμάτινες κορδέλες και όταν το μάθαμε τους είπαμε να μας τα φέρουν και να τα παρουσιάσουν στην τάξη όπως κάναμε και με τα άλλα βιβλία. Ενθουσιάστηκαν όλα τα παιδιά από τη δουλειά των συμμαθητριών τους και τους ρωτούσαν πώς τα κατάφεραν. Έτσι όταν την επόμενη μέρα κάναμε από το Ανθολόγιο το ποίημα του Ζαχαρία Παπαντωνίου «ο Ποντικούλης» τα παιδιά πρότειναν να κάνουν το ποίημα παραμύθι, όπως και οι συμμαθήτριές τους. Χωρίστηκαν λοιπόν σε ομάδες, έγραψαν το κείμενο, το χώρισαν σε ενότητες, ζωγράφισαν κάτι ανάλογο για την κάθε ενότητα και ένωσαν τις σελίδες με υφασμάτινες κορδέλες.
Αυτό επαναλήφθηκε κι άλλες φορές (είτε σαν μια ομάδα είτε σαν ομάδες των τριών ή των τεσσάρων ατόμων και το σημαντικό είναι ότι τα παιδιά άλλαζαν κάθε φορά στις ομάδες) μέχρι που αποφάσισαν να προσπαθήσει να κάνει ο καθένας το δικό του παραμύθι και να φτιάξουμε ένα μεγάλο βιβλίο με τα παραμύθια της τάξης.
Κάθε μαθητής έγραφε το παραμύθι του σαν «Σκέφτομαι και γράφω», ακολουθούσε γραμματικός και ορθογραφικός έλεγχος του κειμένου μαζί με το δάσκαλο, αλλά και σε επίπεδο τάξης. Στην συνέχεια έφτιαχνε μια ζωγραφιά για το παραμύθι και κείμενο και ζωγραφιά τα κολλούσε σε φύλλο Α3 το οποίο φιλοτεχνούσε σαν σελίδα παιδικού παραμυθιού. Όλες αυτές οι σελίδες συγκεντρώθηκαν κι έγιναν ένα μεγάλο βιβλίο με τα παραμύθια των μαθητών της τάξης.
Έτσι φτάσαμε στον Γενάρη. Η παρακολούθηση μιας θεατρικής παράστασης σ’ ένα παιδικό θέατρο στη Θεσ/νίκη και το γεγονός ότι πλησίαζε η γιορτή της Αποκριάς σε λίγο καιρό, καθώς και κάποια βιβλία, που έφερα στην τάξη σχετικά με την κατασκευή μάσκας και κούκλας, οδήγησαν στο να φτιάξουμε μάσκες, να τους δώσουμε ρόλους, να παίξουμε με αυτές και να διασκεδάσουμε. Εκεί επάνω τους μίλησα για το κουκλοθέατρο, μου μίλησαν κι εκείνα για τις δικές τους εμπειρίες από το Νηπιαγωγείο αλλά και κάποια παιδιά έφεραν κούκλες κουκλοθέατρου που είχαν στα παιχνίδια τους. Μελετήσαμε από τα βιβλία που τους έφερα την κατασκευή κούκλας και τότε ένας μαθητής προτείνει να οργανώσουμε μια δική μας παράσταση κουκλοθέατρου. «Και πώς να την λένε;», τον ρώτησαν τα άλλα παιδιά. Κι επειδή πλησίαζε η Αποκριά κι επειδή το αγαπημένο κείμενο του μαθητή από το μάθημα της «Γλώσσας» ήταν «Η τηλεόραση στο χωριό του γέλιου», πρότεινε τον τίτλο «Η Αποκριά στο χωριό του γέλιου». Αμέσως η πρόταση του μπήκε σε ψηφοφορία και κέρδισε με την ομόφωνη γνώμη των μαθητών της τάξης και με ζητωκραυγές.
Η δουλειά ξεκίνησε αμέσως με προτάσεις για τους ρόλους των συντελεστών της παράστασης. Συμφωνήσαμε πως ο καθένας θα έπρεπε να παίζει κάποιον ρόλο και θα έπρεπε να κατασκευάσει και την κούκλα που θα αντιπροσώπευε τον ρόλο αυτόν. Συμφωνήσαμε επίσης ότι η συμμετοχή του καθενός είναι πολύ σημαντική για την επίτευξη του στόχου μας, έτσι αποφασίσαμε να δουλέψουμε όλοι μαζί σαν ομάδα κι εγώ θα ήμουν ο συντονιστής και σκηνοθέτης της ομάδας, αλλά οι ιδέες για την υπόθεση του έργου και η κατασκευή των κούκλων θα ήταν δική τους δουλειά.
Μετά από συζήτηση λοιπόν καταλήξαμε σε δεκαέξι ρόλους όσοι και οι μαθητές της τάξης. Κυρίαρχα πρόσωπα ήταν: ο αφηγητής, που ένωνε τα κομμάτια της ιστορίας, ο Πρόεδρος του χωριού με τους Συμβούλους του, η Δασκάλα του χωριού, ο Ντελάλης και διάφοροι μασκαράδες. Το ρόλο του Αφηγητή ανέλαβε ο μαθητής που είχε την ιδέα της παράστασης και άρχισαν τα παιδιά να προτείνουν ιδέες για την υπόθεση του έργου. Με τα πολλά κατέληξαν στην προετοιμασία ενός αποκριάτικου γλεντιού, που θα γινόταν στην πλατεία του χωριού και στην οποία προετοιμασία θα έπρεπε να βοηθήσουν όλοι οι κάτοικοι του χωριού.
Η ιστορία ξεκινάει με τον αφηγητή που διηγείται με λίγα λόγια στους θεατές για το τι πρόκειται να παρακολουθήσουν. Κάθε παιδί ανάλογα με το ρόλο που είχε να παρουσιάσει, πρότεινε ένα κείμενο μικρό, το οποίο έγραφε στον πίνακα, το συζητούσαμε, προτείναμε τυχόν διορθώσεις και το παιδί κατέγραφε το τελικό κείμενο σε μια κόλλα χαρτί. Τα παιδιά έκαναν διάλογο, όπου χρειαζόταν, μεταξύ τους, αλλά και μονόλογο. Ο ένας ρόλος συμπλήρωνε τον άλλον κι έτσι η ιστορία ολοκληρώθηκε. Στο τέλος τα παιδιά σκέφτηκαν να κλείνει η ιστορία με ένα τραγούδι. Σκέφτηκαν να χρησιμοποιήσουν κάποιο από αυτά που γνώριζαν, αλλά στο τέλος επικράτησε η γνώμη να φτιάξουν ένα δικό τους. Κατέθεσαν τις ιδέες του στον πίνακα, αναζήτησαν ομοιοκαταληξία, μέτρησαν αριθμό συλλαβών (άλλωστε δεν ήταν η πρώτη φορά που θα έγραφαν ποίημα και ήξεραν πώς να δουλέψουν) και κατέληξαν σ’ ένα ποίημα αποτελούμενο από πέντε δίστιχα. Τη μουσική δανείστηκαν από το τραγούδι της παιδικής σειράς τα «Στρουμφάκια».
Όλα τα κείμενα των παιδιών συγκεντρώθηκαν και κολλήθηκαν με τη σειρά τους σε χάρτινες μακέτες. Βγήκαν σε φωτοτυπία και μοιράστηκαν οι ρόλοι στα παιδιά για να τους μάθουν. Στη συνέχεια έπρεπε να κατασκευαστούν οι κούκλες και τα σκηνικά. Για σκηνικά τα παιδιά σχεδίασαν σπίτια, δέντρα, μια εκκλησία, ένα σχολείο, την κοινότητα, ανθρωπάκια έναν ήλιο και συννεφάκια. Για τις κούκλες συγκεντρώσαμε διάφορα υλικά (χάρτινα πιάτα, κάλτσες, υφάσματα, πλαστικά ποτήρια, ρολά κουζίνας, καπάκια, διάφορα είδη χαρτιού κ.ά.) που είχαμε μαζέψει από την αρχή της χρονιάς στην τάξη, για το μάθημα των τεχνικών και κάθε παιδί επιλέγοντας κάποια από αυτά τα υλικά έφτιαχνε τη δικιά του κούκλα. Μόλις οι κούκλες ετοιμάστηκαν ξεκίνησαν οι πρόβες.
Επειδή ο αριθμός των μαθητών ήταν μεγάλος για κουκλοθέατρο, σκεφτήκαμε με το Διευθυντή του Σχολείου να κατασκευάσουμε ένα μεγάλο κουκλοθέατρο με σκελετό από συναρμολογούμενες ράβδους αλουμινίου (σαν ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο με διαστάσεις 2μ.- 1,5μ. – 2μ.), το οποίο ντύσαμε με κουρτινάκια φτιαγμένα από γαλάζια φόδρα. Την κατασκευή αναλάβαμε εγώ και ο κύριος Διευθυντής.
Όταν τελείωσε η κατασκευή του κουκλοθέατρου, στο πίσω κουρτινάκι της κατασκευής καρφιτσώσαμε τα σκηνικά, που είχαν φτιάξει τα παιδιά και στο μπροστινό ζωγραφιές και τον τίτλο του έργου.
Φάση 4: Περάτωση του Σχεδίου
Εργασίας – Αξιολόγηση
Το έργο το παρουσιάσαμε σε γονείς και μαθητές του σχολείου και μετά από πρόσκληση του Σχολικού Συμβούλου της περιφέρειάς μας, κ. Αντώνη Παππού, το παρουσιάσαμε και στους δασκάλους των Α΄ και Β΄ τάξεων των σχολείων της περιφέρειας. Παράλληλα με την παράσταση τα παιδιά παρουσίασαν σε μακέτες και όλες τις εργασίες που είχαν εκτελέσει στην τάξη τους, από την αρχή της σχολικής χρονιάς, στα πλαίσια της Ε.Ζ. και της διαθεματικότητας.
Οι στόχοι του προγράμματος επιτεύχθηκαν κατά τον καλύτερο δυνατό και τα παιδιά ενθουσιάστηκαν όχι μόνο από τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα, αλλά και από τους επαίνους που εισέπραξαν από γονείς, μαθητές και δασκάλους.